η τέχνη της πέτρινης φιλίας

"Ο φίλος που θα σε δει να πηγαίνεις στο γκρεμό και δε θα σε πιάσει από το γιακά να σου πει πού πας γαμώ το Χριστό σου και να σου ρίξει δυο χαστούκια και να σε γυρίσει πίσω, δεν είναι φίλος σου."

Μου' πε ο δάσκαλος, σκυμμένος πάνω από ένα πάγκο όπου είχε απλωμένο ένα ψηφιδωτό ενάμιση μέτρο μήκος, ένα τασάκι, μια κούπα καφέ, ένα πλαστικό ποτήρι για ρακές και σταφίδες με στραγάλια. Κρατούσε την πένσα κι έσπαγε την πέτρα, και ψηφίδα την ψηφίδα μετέφερε κάποια μάχη των ρωμαϊκών χρόνων στο υπόγειο εργαστήρι του.

Κατεβαίνοντας για πρώτη φορά τα σκαλιά του εργαστηρίου, περαστική κι αδιάβαστη, μόνο για να ρωτήσω για την εγγραφή γίναν τα λόγια χαλίκια στο στόμα μου μόλις αντίκρυσα έναν, ίδιος ο Άκης Πάνου. Προσηλωμένος στο έργο του, με μια λευκή φανέλα με τιράντες και ένα τζιν παντελόνι, όλος πασπαλισμένος σκόνη, δίχως μαλλιά και δίχως όρεξη για κουβέντες, με ένα μισοσβησμένο στριφτό στα χείλια, μου απαντούσε μονολεκτικά χωρίς να γυρίσει να με κοιτάξει. Αργότερα θα μου έλεγε πως ήταν εξήντα χρονών και παλιός επαγγελματίας ποδοσφαιριστής. Φιλική υποδοχή δεν μου επεφύλαξε αλλά αυτός θα με έβαζε να δουλέψω τη φιλιά στο μυαλό μου για τα επόμενα δέκα χρόνια.

Αποφάσισα να ξεκίνησω να μαθαίνω την τέχνη πλάι του, και καταλαβαίνοντας πως δεν είχε λόγια το εργαστήρι, παρά μόνο μια πένσα στα χέρια, και ψηφίδες που έπρεπε να βρουν τη θέση τους στο σχέδιο για να βρει τη θέση του το έργο έπειτα κάπου, είχα ενθουσιαστεί στην προοπτική να κάνω άσκηση σιωπής για τις τρεις ώρες από τρεις φορές τη βδομάδα που θα διαρκούσε η εξάσκησή μου.

Ήταν ο καιρός που είχα συναντήσει τον Ομ ντε μα Βι, έναν άνδρα που έλεγα τότε πως ήταν ό,τι ζητούσα και κάτι περισσότερο. Κι αυτό δεν υποφέρεται. Αν με ρωτούσες και αν ήμουν ειλικρινής θα σου' λεγα πως οπωσδήποτε ήθελα να ζήσω όλη μου τη ζωή μαζί του, να του γεννήσω εφτά παιδιά, να του κάνω ποδόλουτρο και να του σκουπίζω έπειτα τα πέλματα με τα μαλλιά σαν τη Μαρία Μαγδαληνή. Αντί γι' αυτό όμως του έκανα τη ζωή κόλαση, ώσπου μια από τις πολλές φορές που τον εγκατέλειψα δεν ξαναγύρισε. Ήτανε μια μαύρη περίοδος στη ζωή μου κι ο κόσμος όλος σε ένα αδιάκοπο σεισμό, για άλλους λόγους που πάντα τους χρεώνουμε στον έρωτα. Σ' αυτή την εποχή μας έτυχε να αγαπηθούμε και σ' αυτήν την εποχή να χωρίσουμε.

Η φίλη μου, που φύσει, θέσει κι ιδιότητα πατούσε γερά στα πόδια της θα έπρεπε να με προστατεύσει από την αυτοκαταστροφική μου πορεία. Θα' πρεπε να με ταρακουνήσει και να μου πει κοίτα τι πας να κάνεις. Δε θα'πρεπε να μ' αφήσει να διώχνω με όποιο τρόπο μπορούσα αυτόν τον άνδρα. Έτσι σκεφτόμουν.

Κι αντί να κάνω τρίωρες ασκήσεις σιωπής στην ψηφιδογραφία, όπως σχεδίαζα, βρισκόμουν τα απογεύματα να κουβεντιάζω ασταμάτητα, δουλεύοντας παράλληλα, μ' αυτόν που νόμισα αμίλητο και εχθρικό. Ο αμίλητος και εχθρικός μου 'λεγε για τη φιλία:

"Ο φίλος που θα σε δει να πηγαίνεις στο γκρεμό και δε θα σε πιάσει από το γιακά να σου πει πού πας γαμώ το Χριστό σου και να σου ρίξει δυο χαστούκια και να σε γυρίσει πίσω, δεν είναι φίλος σου."

Από τότε, πάνω από δέκα χρόνια μετά, έχω ανακαλέσει στη μνήμη μου πολλές φορές αυτή την ατάκα. Άλλοτε για να αντλήσω κουράγιο και να πιάσω κάποιον φίλο από το γιακά, άλλοτε για να δικάσω κάποιον που δεν με άρπαξε πριν γκρεμοτσακιστώ γι' άλλη μια φορά, κι άλλοτε για να μετατρέψω τα γαμωσταυρίδια που έφαγα, όταν έπρεπε, σε βαθιά συγκίνηση για το ρίσκο που πήρε ο φίλος μου να με χάσει οριστικά ερχόμενος σε ρήξη μαζί μου, προκειμένου να μη με αφήσει να φάω πάλι τα μούτρα μου.

Κι έμαθα πως το ζόρικο δεν είναι, δάσκαλε, να πάρεις το ρίσκο ν' αρπάξεις το φίλο από το γιακά και να τον ταρακουνήσεις πριν πέσει στο γκρεμό. Το δύσκολο είναι, δάσκαλε, να πεις τι είναι γκρεμός και τι δεν είναι. Αυτό που' ναι γκρεμός για μένα, για κείνον μπορεί να είναι ο δρόμος του, που θέλει και πρέπει να τον ζήσει. Αρχάρια στην τέχνη της πέτρινης φιλίας και ημιτελές το έργο, πρέπει βίωμα το βίωμα να το συνθέσω πια μόνη μου, ώσπου να ολοκληρωθεί, αν ολοκληρωθεί ποτέ, το ψηφιδωτό που αναπαριστά τι είναι να' σαι Φίλος.