Τον Ίρβιν Γιάλομ τον άκουσα για πρώτη φορά πριν μερικά χρόνια τυχαία, από έναν φίλο που ήταν κολλητός ενός γκόμενου που παιζόταν φάση και που ήταν αδελφός του ενός εκ του ζεύγους των μεταφραστών. Αν δε γνώριζα τον γκόμενο, δε θα γνώριζα και το Γιάλομ. Γιατί στο εξωτερικό δε θα με άγγιζε το νέο trend Irvin Yalom, γιατί στα 26 σου δεν έχεις εμμηνοπαυσιακές ανησυχίες να σου πει τη συνταγή ο μάγος να τις λύσεις και γιατί προτιμούσα να διαβάζω Naomi Klein ή Ursula LeGuin παρά την ψυχανάλυση της κλειδαρότρυπας.
Όμως curiosity killed the cat, και η δική μου η περιέργεια είχε τόσο ερεθιστεί που σκότωσε τις αντιστάσεις μου. Επειδή δε δανείζομαι βιβλία, έσπευσα να αγοράσω οποιοδήποτε από τα λιγοστά -τότε- βιβλία του Γιάλομ από λονδρέζικο βιβλιοπωλείο. Μάταια. Ο πασίγνωστος και λαοφίλητος στην Ελλάδα ψυχαναλυτής απουσίαζε από τα ράφια του τριώροφου ενημερωμένου Waterstone' s. Η γλώσσα του σώματος του υπαλλήλων ήταν ακόμα πιο εύγλωττη: δεν τον ήξεραν.
Έτσι, στην πρώτη μου επίσκεψη στην Ελλάδα προμηθεύτηκα με πολύ μεγάλη ευκολία το βιβλίο του "Ο δήμιος του έρωτα". Πρώτη θετική εντύπωση: μια πολύ φροντισμένη έκδοση. Το διάβασα μονορούφι. Και θυμάμαι πως το είχα απολαύσει. Σήμερα, πέρα από την απόλαυση και την ταχύτητα της ανάγνωσής μου, δε θυμάμαι τίποτα από όσα γράφει μέσα. Τελευταία θετική εντύπωση: εκπληκτική μετάφραση.
Με τον γκόμενο που έγινε αφορμή να ακούσω για τον εν Ελλάδι ευπώλητο Καθηγητή του Στάνφορντ χαθήκαμε και τον ξέχασα περισσότερο και από το περιεχόμενο του Δήμιου. Όμως στα επόμενα δύο καλοκαίρια πάντοτε υπήρχε ανάμεσα στα βιβλία μου τουλάχιστον ένας Γιάλομ και ας ήμουν τον ένα χρόνο διακοπές στην Ανδαλουσία και τον επόμενο στην Κορσική. Είχα εθιστεί τόσο ώστε εξασφάλιζα τη δόση με δέματα απ΄την Πρωτοπορία.
Τα βιβλία του ήταν πιο απολαυστικά από ό,τι μου φαινόταν ο Γιάννης Ξανθούλης πριν τα 18 μου, πιο εθιστικά από Μάρω Βαμβουνάκη+Αλκυόνη Παπαδάκη+Μάιρα Παπαθανοσοπούλου μαζί και πιο ανόητα από τσελεμεντέ. Αφού θα πρέπει να είσαι πιο ψυχαναγκαστικός από τον Τζάκ Νίκολσον στο "Καλύτερα δε γίνεται" για να ακολουθείς κατά γράμμα-ριο συνταγές για να σου πετύχει η σωτηρία της ψυχής και η αυτοπραγμάτωση. Ή ζεις στο Μανχάταν του Γούντυ Άλλεν και ψυχαναλύεσαι πληρώνοντας αδρά (χρηματικά και ψυχικά) την κάθε τακτική συνεδρία ή ζεις στην Αθήνα και προσέρχεσαι δωρεάν και ανέξοδα απαξ στο live του γερόλυκου ψυχαναλυτή για να τον αποθεώσεις. Δηλαδή ή κάνεις την ψυχανάλα μέρος της καταναλωτικής σου καθημερινότητας ή παρακολουθείς τους ψυχαναλυόμενους ήρωες σαν ποιοτικά reality show και προσκυνάς τον γκουρού. Γίνεσαι, με άλλα λόγια, το αθηναϊκό αναγνωστικό κοινό που διαμορφώνει τα τοπ-τεν των εκδόσεων και που κάνει πλούσιες κάτι θείτσες σαν αυτή που έγραψε το "ο Ιούδας φιλούσε υπέροχα". Μόνο που σημασία δεν έχει τόσο το τι λες αλλά πώς το λες. Και ακόμα μεγαλύτερη σημασία έχει καμιά φορά το πώς το λένε οτι το λες. Το ζεύγος Ανδριτσάνου (σκηνοθέτης, ηθοποιός) - Ζέρβα (λογοτέχνης και επίκουρος καθηγητής ψυχιατρικής) τα είπαν πολύ καλύτερα.
16 σχόλια:
Τους ξέρω τους μεταφραστές, έχουν κάνει πράγματι εξαιρετική δουλειά - και συμφωνώ οτι συνέβαλαν πολύ σε αυτή τη "μόδα".
Μόνο που δεν το βρίσκω κακό. Το Νίτσε και το Σοπενάουερ τα κατευχαριστήθηκα... Θεωρώ την ενασχόληση των πολλών με αυτά τα θέματα θετική - έστω κι αν είναι "υποκριτική" σε κάποιο ποσοστό. Και τον ίδιο τον Γιάλομ, "πεφωτισμένο"... :-)
Υ.Γ. Το τελευταίο του δεν με συγκίνησε...
O Γιάλομ ήταν καλός μέχρι που τον έμαθε και "η κουτσή Μαρία". Μετά από αυτό, έχασε την γοητεία του.Πως θα ξεχωρίσουν άλλωστε οι κουλτουριάρηδες από το σωρό;
Πάει ο Γιάλομ, μας τελείωσε. Και ας είναι εξίσου απολαυστικός όσο ήταν και την εποχή που δεν τον ήξερε κανένας...
Διαφωνώ, Αλέξανδρε :)
Δε συμφωνώ με την "αποκαθήλωση" ενός συγγραφέα-δημιουργού - έτυχε να μιλάμε για το Γιάλομ τώρα - απλά επειδή έγινε δημοφιλής. Δεν είναι άλλωστε θετικό τουλάχιστον αξιοπρεπείς συγγραφικές δουλειές να γίνονται γνωστές στο ευρύτερο κοινό;
Για ποιο λόγο να είμαστε ελιτιστές και στη λογοτεχνία, που υποτίθεται πως διαπερνάει τα στενά όρια και εξυψώνει το ταλαιπωρημένο μας πνεύμα;..
Ίσα ίσα πιστεύω πως η δημοφιλία μπορεί να αποτελέσει μοχλό βελτίωσης και του ίδιου του λογοτέχνη.
Συμφωνώ με τον Προκόπη και τον Αλέξανδρο. Ο Σοπενχάουερ και ο Νίτσε ήταν ενδιαφέροντα και καλογραμμένα.
Μου άρεσε και το Ντιβάνι.
Και οι μεταφράσεις συχνά συμβάλλουν στην ποιοτική άνοδο (αλλά άλλοτε στην κατακτήμνιση) ενός αναγνώσματος.
Λογοτεχνικά, νομίζω πως την πάτησε σαν την Αλλέντε -που από ευχάριστη λογοτέχνης έγινε άρλεκιν/θύμα της ιλλιγγυώδους εμπορικής επιτυχίας.
Από κει και πέρα διακρίνω ότι μάλλον απορρίπτεις την ψυχολογία συλλήβδην -που είναι άποψή σου και κανένα πρόβλημα.
Παρ'όλα αυτά πιστεύω πως κάθετι με μέτρο μπορεί να είναι χρήσιμο, η αποθέωση και η εξιδανίκευση βλάπτουν. Και υπάρχει κόσμος που βρήκε λύσεις και εξηγήσεις μέσα από αυτό το δρόμο: αυτοί δεν κάνουν ούτε παντιέρα ουτε ίματζ την ενασχόλησή τους με το άθλημα. Το κρατάνε για την πάρτη τους, απολαμβάνουν όσα έμαθαν, και δεν τρέχουν στα μέγαρα να συναντήσουν κανένα γκουρού.
Πάντως κανένας σωστός επαγγελματίας ψυχολόγος δεν δίνει έτοιμες λύσεις. Αυτά τα κάνουν οι τσαρλατάνοι. Οι επαγγελματίες και ευσυνείδητοι απλά δείχνουν δρόμους ή ίσως πού είναι τα κλειδιά. Αν θα τα χρησιμοποιήσεις είναι δικό σου θέμα.
Παρεμπιπτόντως, ο Γιάλομ είναι ψυχίατρος και όχι ψυχολόγος -και η χρησιμότητα της ψυχιατρικής είναι μάλλον αυταπόδεικτη. Και ο ίδιος δεν θεωρεί τον εαυτό του λογοτέχνη. Απλά βρήκε έναν ευχάριστο τρόπο, προσπελάσιμο από τους πολλούς, να κάνει την επιστήμη του τάληρα -και αυτό, σαν τακτική, με βρίσκει σύμφωνη. Το προτιμώ από βαρετές διαλέξεις και αφ'υψηλού lectures που απευθύνονται στην ελίτ των μυημένων.
Σε κάθε περίπτωση καθετί ευπώλητο δεν είναι απαραίτητα και για τα σκουπίδια. Η αντιμετώπιση συλλήβδην των ευπώλητων σαν σκουπιδιών είναι κι αυτή ελιτισμός.
Και σε καμία περίπτωση δεν δέχομαι την εξομοίωση του Γιάλομ με την θείτσα του Ιούδα ή την άλλη με τις μάγισσες της Σμύρνης. Τουλάχιστον ο Γιάλομ είναι καλός ψυχίατρος.
Μάνο, ειρωνικά μιλούσα. Υποστηρίζω ακριβώς αυτό που λες.
@Prokopis Doukas, έτσι όπως το λες είναι σα να μέμφομαι τους μεταφραστές για την πολύ καλή δουλειά τους που συνέβαλε στην εμπορική επιτυχία των βιβλίων του Ι.Γ. Αντίθετα, τους συγχαίρω. Όμως ναι, θεωρώ την ξαφνική ενασχόληση των πολλών με την ψυχανάλυση επιδερμική, περιστασιακή και ανούσια. Αν ήταν να διαβάζουμε ξαπλωμένοι στη σαιζ λόνγκ ψυχανάλυση και να φτάνουμε στην αυτογνωσία, τότε οι συμπαθείς κουλουρτζήδες θα έπρεπε να προσφέρουν στις παραλίες Γιάλομ για... λουόμενους. Εννοώ: όποιος έχει τα κότσια ας κάνει ψυχανάλυση.
@Alexandros, δε ξέρω σε ποιους κουλτουριάρηδες αναφέρεσαι γενικά και αόριστα αλλά εγώ θα σου πω συγκεκριμένα πως η αποτυχία του εκδοτικού φαινομένου Γιάλομ είναι ακριβώς αυτή: άτομα τίγκα στο κόμπλεξ σαν εσένα δηλώνουν μεγάλοι φανς του.
@Μάνο, σε ό,τι με αφορά, η "αποκαθήλωση" -αν και ποτέ όπως γράφω και στο ποστ δεν ήταν αξιωμένος ντε και καλά για να απαξιωθεί- ήρθε μέσα από τη γνωριμία. Μετά από την ανάγνωση τριών βιβλίων έχω δικαίωμα να έχω άποψη. Όσο για τη δημοφιλία αυτή καθεαυτή δεν έχω κανένα πρόβλημα. Και ο Ντοστογιέφσκυ ειναι εμπορικός και ο Παπαδιαμάντης είναι ευπώλητος ακόμα και σήμερα αλλά δε θα τους βάλω και στο ίδιο τσουβάλι με την Παπαθανασοπούλου και τον Γιάλομ.
@Κροτ, μάλλον συμφωνείς και μαζί μου, αφού και τα τρία βιβλία που ανέφερες τα θεωρώ πολύ καλογραμμένα. Και το γράψιμό του εθιστικό. Στο δια ταύτα με χαλάει. Και θεωρώ τεράστιο φάουλ τον τρόπο που μεταχειρίστηκε τον Σοπενάουερ στο ομώνυμο βιβλιο.
Για την ψυχολογία διατηρώ τις επιφυλάξεις μου. Την ψυχανάλυση ομως δεν την απορρίπτω καθόλου. Αλλά αυτό ακριβώς που λέω και στο ποστ ειναι πως είναι ανέξοδη ενασχοληση με την ψυχανάλυση όλη αυτή η μόδα. Και το λεω όχι ως αναγνώστρια του Γιάλομ αλλά ως έναν άνθρωπο που πέρασε από το ντιβάνι της ψυχανάλυσης. Γι' αυτό μίλησα για συνταγές. Γιατί η ψυχανάλυση είναι εξτρημ σπορ. Κατάβαση στα αδυτα του εαυτού. Χάσιμο. Τέλος, δεν τον εξισώνω εγώ με καμια θείτσα. Τα νούμερα των μπεστ σέλλερ των εξισώνουν. Fact. Και το σχολιό μου εν προκειμένω δε στρεφόταν κατά Γιάλομ αλλά κατά των κριτηρίων του αθηναϊκού αναγνωστικού κοινού.
@Κροτ, ξαναδιαβάζοντας την απάντηση μου ακούστηκα εριστική, ειδικά με αυτό το fact! Σόρρυ! :) I didn't mean to.
Δεν κατάλαβα την ειρωνία, ΑΛέξανδρε, είμαστε στην ίδια σελίδα τότε ;)
Κροτ, άσχετα με το τι πιστεύει ο ίδιος για τον εαυτό του, πώς γίνεται να μην τον θεωρούμε και λογοτέχνη; Λογοτεχνικά βιβλία δικά του έχουμε διαβάσει, όχι άρθα ψυχιατρικής. Ας πάει να κανει καμιά ψυχανάλυση να δει και αυτός τί είναι ;)
Νίμαντ, δε διαφώνησα σε κάτι μαζί σου... Αλλά νομίζω πως ούτε ο Γιάλομ και η θείτσα μπαίνουν στο ίδο τσουβάλι.
Για το ότι με είπες κομπλεξικό χωρίς αφορμή και λόγο, δεν θα δώσω σημασία, άλλωστε ο συγκεκριμένος χαρακτηρισμός είναι από τους πιο ήπιους που χρησιμοποιείς στις κατά ρηπάς προσβολές σου. Και όταν από κάποιον εριστικό και αναιδή άνθρωπο σαν εσένα περιμένεις να ακούσεις τα χειρότερα, το κομπλεξικός ακούγεται σας μελωδία.
Επί της ουσίας του θέματος, το που είδες την εκδοτική αποτυχία του φαινομένου Γιάλομ είναι ένα μυστήριο.
Οκ, συμφωνούμε, δεν ξαναδιαβάζω ποστ μετά τα μεσάνυχτα, καταλαβαίνω άλλα αντ'άλλων!
Τα ίδια πράματα λέμε -ακριβώς! ;)
Να χαρώ κι εγώ λοιπόν που θα σιγοντάρω στα ίδια πράματα: Μου έκαναν δώρο πριν 3-4χρόνια τη «Θαραπεία Του Σοπενάουερ» και θα είμαι ειλικρινής:
Τουλάχιστον πέντε φορές είπα ότι θα το σταματήσω, αλλά όλο συνέχιζα, και πριν προλάβουμε να πούμε πως «με κράτησε η συγγραφική του δεινότητα» θα πω πως έχει σημασία ίσως ότι δε μπορώ να αφήνω βιβλία στη μέση. Συνδυάζει κατά τη γνώμη μου το βάθος της επιστήμης του με την αμερικανιά. Αλλά η αμερικανιά υπάρχει, αρκετά έντονη.
Δηλαδή αν πα να διαβάσεις κάναν άλλον ψυχο-ειδικό δεν την ακούς έτσι.
Κλείνοντας θα πω μπράβο που του τα είπες όπως του άξιζε του απατεώνα :) και ότι εγώ δεν πρόκεται να ξαναδιαβάσω βιβλίο του. Υπάρχουν πολύ πιο ουσιαστικοί και λογοτέχναι και ερευνηταί σχετικά με την ψυχή.
Θα δει τι έχει να τραβήξει από μας. Αυτά είναι μόνο η αρχή.
βασικά Alexandros είδε την πως η αποτυχία του εκδοτικού φαινομένου Γιάλομ και όχι την εκδοτική αποτυχία του φαινομένου Γιάλομ .....
Εγώ αυτό που είπα ανώνυμε , είναι ότι η εμπορικότητα απωθεί τους κουλτουριάρηδες ή αλλιώς οι κουλτουριάρηδες απεχθάνονται την εμπορικότητα. Αν κάνω λάθος μπορείτε να εκφράσετε την διαφωνία σας. Τώρα, για ποιο λόγο θίχτηκε (πρωτοφανές!) η οικοδέσποινα ας απαντήσει η ίδια.
mprabo re dhmokratike megalexandre, pou mas epitrepeis na ekfrasoume kai thn diafwnia mas.
Γειά σας είμαι κουλτουριάρα, και απεχθάνομαι την εμπορικότητα. Τί να κάνω για να γιατρευτώ; Να πάω στον Τίμιο Σταυρό εδώ πιο πάνω να εξομολογηθώ; Να ζητήσω δημόσια συγγνώμη από τον Λιβάνη, την Ελληνική Θεαμάτων, το Μέγκα;
Έχω έρθει σε αδιέξοδο. Συμβουλές δεκτές από όλους. Δεν έχω φράγκα να πάω να κάνω και καμιά ψυχανάλυση γι' αυτό ξαμολιέμαι στα μπλογκ και λέω τον πόνο μου.
Ας μιλήσουμε και λίγο σοβαρά που δεν είναι το καλύτερό μου.
@ Μάνο μου, ο μοχλός βελτίωσης του καλλιτέχνη-λογοτέχνη δεν είναι δυστυχώς η επιτυχία. Το αντίθετο μάλλον έχει επιβεβαιωθεί ιστορικά. Πλείστα τα παραδείγματα. Κάτι θα φταίει. Κι αυτό έχει να κάνει με την ουσία και τη φύση της δημιουργικότητας. Μπορούμε να το συζητήσουμε και περαιτέρω. έχει ενδιαφέρον το θέμα.
Δημοσίευση σχολίου