τα φώτα στο βάθος του ορίζοντα

Η πιο δυνατή στιγμή στην κοινή μας ζωή, και για μένα και για εκείνη, τη λιγοστή ζωή που έχουμε ως τώρα ζήσει μαζί, αλλά που είναι οι πιο συγκλονιστικοί τριάντα μήνες της ζωής μου, οι τριάντα πιο καθοριστικοί μήνες της δικής της ζωής, είναι όταν τη γέννησα, την είδα, την αγκάλιασα, τη θήλασα. Που όλα μαζί λογαριάζονται ως τη μία ενιαία και αδιαίρετη ευτυχία της μητρότητας.

Η επόμενη πιο δυνατή στιγμή στη ζωή μας, για μένα, ήταν μια νύχτα του περσινού καλοκαιριού. Μια νύχτα στα παράλια της νότιας Κρήτης. Είχαμε στήσει τη σκηνή μας. Πιο δίπλα είχαν ανάψει μια μικρή φωτιά. Εγώ κι εκείνη πιο παράμερα. Την πήρα αγκαλιά και ξαπλώσαμε σ' ένα ψαθάκι παράλληλα με την ακτογραμμή. Εγώ με την πλάτη στην άμμο. Εκείνη με την πλάτη στην κοιλιά μου. Έτσι είναι και έτσι πρέπει να' ναι η σχέση μας: η μαμά πιο κοντά στο χώμα, στο θάνατο, το παιδί πιο κοντά στη μήτρα, στη ζωή. Κοιτούσαμε μια τα αστέρια εκεί ψηλά, μια το βουνό στα δεξιά μας, μια τη θάλασσα στ' αριστερά μας. Της έδειχνα τον ουράνιο θόλο τη νύχτα, την κορυφογραμμή της γης, το κύμα της θάλασσας στα βράχια. Που όλα μαζί λογαριάζονται ως τη μία, ενιαία και αδιαίρετη ομορφιά του κόσμου.

Ανασηκώθηκα. Την έβαλα να καθήσει ανάμεσα στα πόδια μου και τα τύλιξα γύρω απ' το κορμάκι της. Η πλάτη μου στους αγαπημένους, η πλάτη της στην αγαπημένη της. Πίσω απ' τη πλάτη μας πρέπει να βρίσκεται αγάπη. Με τα βλέμματά μας στραμμένα κατά τον ορίζοντα. Γύρισα το κεφάλι μου, αναζητώντας στο σκοτάδι που έσπαγαν οι φλόγες, το πρόσωπο του αδελφού μου. Θυμάσαι ρε όταν ήμαστε μικρά που μας έλεγαν οι γέροι πως φαίνεται η Λιβύη από 'δω; Το θυμόταν. Κοιτούσα λαίμαργα το απέραντο μαύρο προσπαθώντας να διακρίνω τα φωτάκια μιας άλλης ηπείρου. Τα είδαμε ποτέ τα φώτα της Λιβύης; Η μνήμη δεν βοηθούσε. Τα είδαμε ποτέ; Ο καιρός δε βοηθούσε. Τα είδαμε ποτέ; Θα μπορούσαν να φαίνονται; Τα είδαμε ποτέ; Μπορεί τα φωτάκια να μη φαίνονταν έτσι κι αλλιώς. Μπορεί να φαίνονταν μόνο αν είχε απανεμιά και καθαρό ουρανό. Μπορεί να τα είδες και να μη τα θυμάσαι. Μπορεί και να μην τα είδες. Τι σημασία είχε; Η λογική βοηθούσε λίγο. Το συναίσθημα τελικά βοήθησε περισσότερο.

Κάπου εκεί απέναντι, στο βάθος του ορίζοντα ζούσαν κάποιοι ξένοι. Από άλλη χώρα, άλλη ήπειρο, με άλλο θεό, με άλλη γλώσσα, με άλλο χρώμα, με άλλο πολίτευμα, με άλλα προβλήματα. Όλα αλλιώς. Κάποιοι αλλιώτικοι, τη στιγμή που εσύ ανακαλείς στη μνήμη αυτό που προσκυνούσες, τον κόσμο και την ομορφιά του, τη ζωή και τον άνθρωπο, που είναι ενιαία και αδιαίρετα ως μια δύναμη, τη μόνη άξια να προσκυνήσεις, κάποιοι, γείτονες, μια θάλασσα ανάμεσα, σφάζονται. Κάποια μητέρα απ' τη Λιβύη, έναν πολιτισμό μακριά και μια θάλασσα κοντά, έρχεται ως αντικατοπτρισμός. Θα κρατάει κι εκείνη κάποιο παιδί στην αγκαλιά, θα ψάχνει κάποιον αδελφό μες στο σκοτάδι. Η πλάτη του παιδιού της δε πρέπει να είναι στο χώμα ποτέ. Πίσω απ' τη πλάτη δε πρέπει να' ναι μαχαίρια ποτέ. Έρχεται σαν ανώτερος αντικατοπτρισμός, όπως οι Δροσουλίτες, μπροστά στα μάτια σου. Εκεί στα νότια παράλια του νησιού, αναπαρίσταται μπροστά στα μάτια σου ο πόλεμος των πιο κοντινών σου ξένων. Και τα φώτα ξαφνικά φαίνονται. Ξαφνικά καταλαβαίνω γιατί πρέπει οπωσδήποτε να φαίνονται. Γιατί πρέπει το παιδί μου να τα βλέπει. Και τα φωτάκια της Λιβύης και του κόσμου όλου. Για να' ναι ο κόσμος, ο άνθρωπος και η Ιστορία ένα, ενιαίο και αδιαίρετο.