Μέρος της σύγχρονης κρητικής μουσικής παράδοσης ασχολείται με τις συμπλοκές Κρητικών με ειδικά σώματα της αστυνομίας. Το είδος αυτό έχει χαρακτηριστεί ως
σκουπίδια της λαϊκής παράδοσης επειδή θεωρούνται
"στίχοι ανομοιοκατάληκτοι, ακαταλαβίστικοι, χωρίς νόημα και περιεχόμενο, χωρίς κρητικό ιδιωματικό λόγο, που μιλούνε για κλεψές, μπιστόλια, ΕΚΑΜ, ρουφιάνους, ουίσκια και για πολλές άλλες αηδίες". Η κατρακύλα της ποιότητας της κρητικής μαντινάδας στηλιτεύεται τους ίδιους τους εκπροσώπους του είδους, λέγοντας χαρακτηριστικά "
γέμισε η γης κι ο κόσμος μαντιναδολόγους που ο ένας μιμείται και αντιγράφει τη βλακεία του άλλου, χωρίς αιδώ, καμαρώνουν κι από πάνω που το όνομά τους ακούστηκε στον αέρα και έτσι έγιναν κάποιοι, υπάρχουν[...] Γι αυτό σήμερα οι μαντινάδες στο 95% είναι άχρωμες, άτεχνες, χωρίς ουσία και τέλος κακόγουστες. Γιατί δυστυχώς ούτε έλεγχος από κάποιο ραδιοτηλεοπτικό συμβούλιο υπάρχει, πολύ περισσότερο δε, αυτοέλεγχος και αυτολογοκρισία. Και πώς να υπάρξει αυτολογοκρισία από τους συγκεκριμένους αφού είναι όλοι απαίδευτοι."
Για άλλη μια φορά η έλλειψη παιδείας και πολιτισμού εμφανίζεται ως ο βασικός λόγος που αναπαράγεται το συγκεκριμένο είδος μαντινάδας. Όμως, κι εδώ είναι που διαφωνώ, κατηγορείται ο ίδιος ο λαός, και μεμονωμένα τα άτομα, (και) γι' αυτό το πρόβλημα. Η θέση μου είναι πως δε μπορούμε να αποδίδουμε κατηγορίες αβρόχοις ποσί στον πιο αδύναμο κρίκο μιας ισχυρής αλυσίδας αιτιών.
Από την άλλη μεριά, παρά την φτωχή τους ποιότητα, οι συγκεκριμένες μαντινάδες είναι πλούσιες σε συμβολισμούς και κώδικες που με προσεχτική μελέτη μπορούν να δώσουν πολύ ενδιαφέρουσες όψεις από την κουλτούρα όσων τις παράγουν.
Απομαγνητοφώνησα κάποιες μαντινάδες από το CD του Νίκου Κυριακάκη με τίτλο "Υπάρχει Λόγος" που μπορείτε να το ακούσετε
εδώ. Το συγκεκριμένο CD καταπιάνεται με τις συμπλοκές Μονοφατσιωτών και Μυλοποταμιτών με τους Ειδικούς Φρουρούς. Επίσης,
εδώ, μπορείτε να δείτε τον Κονταρό (κουμπάρο της Ντόρας Μπακογιάννη), να τραγουδάει υπό τη συνοδεία λύρας την περιπέτειά του με τα ΕΚΑΜ όταν συνελήφθη για παράνομη οπλοχρησία.
------------------------------------------------------------
Ήρθανε Ειδικοί Φρουροί να μάθουνε τσι τόπους
και για να προστατέψουνε τσ' ανήμπορους ανθρώπους.
Δεν είδα πρίνο στο γιαλό, στα όρη αρμιρίκι
κι άσκημα πάει στσι άναντρους το καπετανιλίκι.
Στη ράτσα απού βγαίνουνε άντρες γεροί ανήκω
και πρέπει να το σέβομαι χρέος μου και καθήκον.
Τα ανώνυμα τηλέφωνα που παίρνουνε και δίνουν
πληροφορίες στσοι φρουρούς, ήσυχο δε μ' αφήνουν.
Δυο-τρεις κακοσειριάρηδες κουκουλοφόροι μπάτσοι
Βορίζα θα το κάμουνε όλο το Μονοφάτσι.
Δυο-τρεις κακοσειριάρηδες EKAM κουκουλοφόροι
φταίνε και εφτακέφαλα θεριά 'ναι οι δικηγόροι.
Δυο-τρεις κακοσειριάρηδες που δε τσοι υπολογίζω
θέλουνε να με κλείσουν κι όξω να μην πορίζω.
Δυο-τρεις Φρουροί προσπάθησαν να μ' εξουδετερώσουν
μα θέλει τόλμη και ψυχή όπου'μαι να σιμώσουν.
Εις το σπαθί μου δε μπορεί μύγιας φτερό να αγγίξει
κι όσοι μου αντισταθήκανε, τους τό΄χω αποδείξει.
Πάντα βαδίζω άοπλος όμως τα καταφέρνω
στον πιο σκληρό αντίπαλο αντίσταση να φέρω.
Πάντα θα συναρμολογώ κομμάτια των ονείρω
κι ας το θωρώ πως μ' έχουνε στόχο από γύρω-γύρω.
Πάντοτε μιας ψηλής κορφής οι χαμηλές τι λένε;
Για δε μπορούν το ύψος της να φτάσουν και ας το θένε.
Χωρίς αμάξι και λεφτά ένας βοσκός δεν κάνει
και να πεινούνε και τα ζα στην τρέλα τονε βγάνει.
Όπου βοσκός και ανθρωπιά, αντρειά, κουβαρνταλίκι
φιλότιμο, αισθήματα και καπετανιλίκι.
Καλλιά 'χω να έχω ενα μαυρο 'ζο και ένα πόδα να χει
παρά το ακριβότερο αμάξι που υπάρχει.
Αρνήθηκα τα πρόβατα πού' βλεπα από κοπέλι
γιατί μου κάνει δήλωση βοσκό πως δε με θέλει.
Η βοσκική κι η αρμεγιά δε με στεναχωρούνε
μόνο να βρίσκουνε τα 'ζα χόρτα να μη πεινούνε.
Όλα τα επαγγέλματα το ένα με το άλλο μοιάζει
εκτός από τση βοσκικής που έχει άλλο χάζι.
Στο κέντρο τση καπετανιάς είναι το Μονοφάτσι
κι ύστερα ο Μυλοπόταμος κι εκειά έχουν έδρα οι μπάτσοι.
Οι άντρες δε λυγίζουνε ο,τι κι αν τος ε-λάχει
κι ένα πουλί απού πετά δύναμη πρέπει νά'χει.
Ήρθανε ειδικοί φρουροί κι έχω μεγάλη ευθύνη
γιατί τα όπλα του χωριού επήρα υπ' ευθυνη.
Ήρθανε ειδικοι φρουροι και βρήκα τον μπελά μου
και βασιλεύει άδυτος ο ήλιος στα οζά μου.
Με καθαρό το πρόσωπο εις το χωριό μου βγαίνω
γιάντα μου κάνουν έφοδους δε το καταλαβαίνω.
Μού 'πανε πως στην έφοδο την άλλη θα μου βρούνε
το πιο καλό πιστόλι μου για να με εκδικηθούνε.
Μα και πιστόλι να κρατώ πάλι δε θα το βρούνε
γιατί θαρρώ πως πρέπει τους καλά να εκπαιδευτούνε.
Στη ράτσα απού' χει οπλαρχηγούς και καπετάνιους βγάλει
ανήκω και δε δέχομαι κανείς να την προσβάλλει.
Η Κρήτη όλοι ήμπλεξε και είναι οι φρουροί η αιτία
που δεν την τρομοκράτησε ούτε δικτατορία.
Μου βρήκανε το μπράουνι οι φρουροί τσ' αστυνομίας
και με καταδικάσανε σα να 'μαι εγκληματίας.
Εγώ το λέω φανερά κι ας γίνω άνω κάτω
"φρουροί τα όπλα τά 'χωσα και τα 'χω στο μιτάτο."
Τα όρη, πέτρες, τα κλαδιά και τα οζά πενθούνε
άμα φυλακιστεί ο βοσκός και δεν τονε θωρούνε.
Τσιγάρα, σπίρτα, ράδιο, κιάλια κουδούνια, σκύλοι
τα όρη, η βέργα κι η βροχή είναι του βοσκού οι φίλοι.
Ήρθαν ειδικοί φρουροί, θε μου και πως θα αντέξω
αν-ε μου βρούνε τα άρματα ποτέ δε θα ξεμπλέξω.
Και οι Φρουροί σαν θα με δουν αλλάζουνε πορεία
δε θένε λέει μπλεξίματα με τέτοιο εγκληματία.
Οπλοφορώ μα τσοι Φρουρούς τους έχω αγνοήσει
γιατί τση Κρήτης το έθιμο κανείς δε θα το σβήσει.
--------------------------------------------------------------------------
Μικρό γλωσσάρικακοσειριάρης>κακή+σειρα= κακό σόι
πορίζω>πόρος= βγαίνω έξω
οζά>ζώα
θωρώ>ορώ= βλέπω
εκειά>εκεί
καλλιά>κάλλιον=καλύτερα
γιάντα=γιατί
μιτάτο= πετρόχτιστη, συνήθως κυκλική, με ξερολιθιά (χωρίς αρμούς ανάμεσα στις πέτρες) κατοικία του βοσκού. Τα ζωντανά, είναι στο μαντρί έξω και γύρω από το μιτάτο.